26 mei 2025

Een jaar geleden was dit mijn eerste opnamedag. Het is een dag waarop ik nagenoeg níet reflectief dacht, of toch niet langer dan een enkele seconde. Als een stroom impulsen, associaties en herbeleving, bracht ik de dag innerlijk door op een landschap dat ik bijna niet verhalen, niet navertellen kan. Ik zou het kunnen uitbeelden met beweging of geluiden of metaforen kunnen verzinnen, maar een lineair verhaal zou op géén wijze passen bij hoe het "van binnen" voor mij was.

Deze dag herdenk ik door stil te zijn bij alle personen die zachte en gestructureerde zorg behoeven, bij de onwaarschijnlijke onrust, de slaap die ik uiteindelijk toch vatte, de impact op dierbaren en het uitblijven van reflectie, een mentale neiging die mij juist al zolang zó vertrouwd was.

Deze dag is niet te herdenken en dat is zowel verdrietig als vrij. Het belicht de onmogelijkheid om ervaring met reflectie te vangen, om iets dat tijdloos is in tijd te dwingen, om "zelf" te reduceren tot gedachten en om heel intieme ervaring in woorden te delen.

Hoe gelukkig dat de slaap mij nu zonder moeite overneemt, vanavond ook daadwerkelijk áls slaap.

Herwaardering van rust is één van de meest concrete levenslessen uit het integratieproces van de afgelopen maanden.

25 mei 2025

“There is a huge silence inside each of us that beckons us into itself, and the recovery of our own silence can begin to teach us the language of heaven.”

Meister Eckhart

Terwijl ik mijmer op het pianospel dat onze woonkamer vult met stemming, een gelatenheid waarin melancholiek als laatste verzet tegen verdriet oplost, denk ik aan de wandeling vanochtend.

Vanaf de vroege ochtend voelde ik de roep om alleen te wandelen.

Onderweg doorbrak ik de stilte tijdens een telefoongesprek met geliefden. Ziekte en sterfelijkheid kwamen ter sprake. Dreigend verlies kleurde de intonatie van woorden, een zoeken naar verzachting en praktische steun bleek een gedeeld doel. Terwijl ik verbond poogde ik oude patronen los te laten, was iets in mij bezig met emotioneel níets vastgrijpen en iets anders in mij bezig met innerlijk beraad over hoe wél aanwezig te zijn in gevoelige familiesituaties.

Even later, toen het gesprek over was en ik over een drukbereden brug liep, schoot angst omhoog. Wat als de brug breekt?

Ik voelde hoe de angst door mijn lijf zwom, mijn ademhaling verhoogde en ik even overgenomen werd door verbeelding.

En ik zag deze bewegingen van mijn ‘mind’ en hoe loslaten ook nu weer de ‘tegenreactie’ te weeg brengt, doodangst.

Doorademen verzacht veel schijnbaar leed. De brug bleef stevig, innerlijk en uiterlijk. Mijn mondademhaling transformeren naar mijn buik ontspande vrijwel direct en bood de innerlijke ruimte om te dalen in dat wat mij vandaag vanuit grotere levenscycli raakt.

Een jaar geleden was ik er op deze dag van overtuigd dat ik dood ging.

Zoals wellicht voor meer mensen met psychotische verschijnselen werd de verinnerlijkte strijd tussen intense eenheid en aangeleerde psychologische afweer gereflecteerd door doodsangst. Paniekerig probeerde ik duidelijk te maken dat ik toch echt zou overlijden, dat mijn hart stil zou komen te staan, dat mijn ademhaling zou stoppen.

Ik weet nog hoe ik de volgende ochtend wakker schoot en onvoorstelbaar veel energie door mijn lijf voelde stromen, als éen grote tinteling van teen tot kruin. En hoe ik juist die stroom levensenergie interpreteerde als teken dat 'ik' inderdaad was doodgegaan.

Vandaag wandelde ik een stuk rustiger door het Wilgenbos en voelde ik hetzelfde hart. Met net achter mijn borstkas ondertussen vertrouwd hartenzeer. Een fysieke bundeling van verliesgevoelens, indrukken waar de afgelopen anderhalf jaar mee bol staat.

Het is hartenzeer dat met vertraging en oordeelloosheid verzacht, maar toch telkens in golven terugkeert. Alsof ik telkens een kleine dood sterf, en het leven tegelijkertijd weer in mij aanzwelt.

Ontklemd van de extremen leven en dood, mij en de ander, toen en straks, goed of kwaad…beleefde ik vorig jaar een ander ‘zijn’.

Een alles doordringende stilte, een intens níets, als enorm contrast met en inbedding voor de stroom en impulsen levensenergie die de psychose was.

Herstel na de crisis is misschien het beste samen te vatten als het herstel van deze stilte in mij.

De terugkeer, de herinnering, de stilte als gids en wijsgeer. Alsof het een wedergeboorte van deze stilte was.

Ik kan niet zeggen dat dit herstel gestabiliseerd is in mijn dagelijkse beleving. Wel weet ik dat het alleen deze stilte is die alle antwoorden op existentiële levensvragen in zich draagt en elk opborrelend zelfonderzoek ankert in zijnswijzen zonder afleiding, opgelegd idee, vorm of afwijzing.

Moge ik haar leren eren als ware zij eindigheid zelve,

dat wat elk moment zo vól zin laat.

Foto: Ales Krivec

24 mei 2025

"The psychotic drowns in the same waters in which the mystic swims with delight."

Joseph Campbell

Het is een veelgebruikt citaat van Campbell en vandaag, op "psychosis awareness day", vergezelt het mijn denken meermaals. Het citaat roept ongemak op, omdat het mijn kwetsbaarheid in enkele woorden lijkt bloot te leggen, alsof het lijkt te zeggen dat er iets mis is met mij, dat het stigma rondom psychoses klopt.

Vandaag, precies een jaar geleden, was de dag waarop ik van intensieve eenheidsbeleving en gloeiende verbondenheid steeds meer ongemak, eenzaamheid en vervreemding begon te voelen. Totdat er een groot gapend gat tussen mij en de omgeving leek te bestaan, een gat dat ik gaande het weekend alleen nog met herbeleving, verwarring en doodsangst kon 'invullen'.

Dus ja, het vóelde geregeld wel alsof 'ik' verdronk.

Terwijl ik dieper reflecteer word ik er bewuster van dat ik in het afgelopen jaar vaak onzekerheid ervoer over mijn potentieel ongeremde "mind". Gelukkig werd dat mede dankzij de heftige desintegratie gedragen door een soort fundamentele beleving van onzekerheid, iets dat mijn bestaan(szekerheden) vooraf - en voorbijgaat en tegelijkertijd ingebed was en is in sociale steun.

Tot maanden na de psychose was ik alert ten aanzien van tekenen dat ik eventueel weer zo'n overweldiging mee zou maken. En later, toen het vertrouwen in mijn mentale veerkracht weer levendig was, merkte ik op hoe emotionele pieken en dalen nog steeds en gerichter aandacht behoeven en kon ik de psychose in een continuüm van af - en toenemende gevoeligheid en hechtingspijnen plaatsen die ik nagenoeg heel mijn leven ken.

Misschien heb ik mentaal weer leren zwemmen.

Of ben ik dat huidig voor het eerst aan het leren in de energetische golfslagen die we leven noemen en die nooit met een "mind" te temmen zijn.

Meer dan ooit realiseer ik mij dat zwemmen in de oersoep van zingeving een fysieke bezigheid is. Dat mijn lichaam hier de kracht en kunde voor kent, meer dan mijn geest voorstellen kon of kan.

Misschien 'verdrinkt' niet elke persoon met psychotische beleving en is het eerlijker om te stellen dat we niet weten wat er zich onder het mentale wateroppervlakte afspeelt. Wellicht houdt zich daar een mysticus schuil, wachtend op de roep...

Ongebruikelijk geduldig, ons eeuwig uitnodigend tot spreekwoordelijke ademhaling onder water,

tot overgave.

Foto: Jacob Dyer

23 mei 2025

Vandaag reist en soms raast het gevoel, de herkenning, erkenning en viering van grenzen door mij heen.

Gisteren schreef ik over geïdealiseerde moederbeelden. De moeder die altijd lief en zorgzaam is. Dat ben ik natuurlijk niet en dat was mijn moeder en haar moeder enzovoort ook niet. Dat is geen mens, zeker niet als we bijvoorbeeld ‘lief’ zo plat invullen als ‘altijd glimlachend’ en ‘niets voor zichzelf vragend’.

Het is een pittige stereotypering die onderdrukking onderhoudt.

Van jongs af aan ervaar ik de boodschap dat ‘lief’ zo’n beetje het summum is dat ik te bieden en te zíjn heb voor mijn plaats in het sociaal collectief.

‘Je was zo gemakkelijk.'

Boosheid werd in deze constructie verdonkeremaand. Als ik dat uitte, werd ik bazig genoemd. Kattig. Of dan ‘was ik mezelf niet’. Sociale afwijzing.

In mijn basisschoolrapport staat meerdere jaren op een rij dat ik te veel praatte. Jaar in, jaar uit was ik 'te'. Natuurlijk leerde ik mij inhouden en had ik fantasieën over hoe leerkrachten omver te werpen.

Heftiger was als ik totaal buitengesloten werd op momenten dat ik boos werd. Verlaten. Zo leerde ik de boodschap dat boosheid - de ervaring van mijn grenzen, mijn stem, mijn fysieke kracht en mijn waarden - levensbedreigend was. Mijn kracht was vermoedelijk een herinnering aan pijn, aan gemis en werd daarom buitengesloten, mocht niet zíjn.

Daarbij kreeg ik vaak subtiele boodschappen mee die schuld verankerde. Als ik geholpen werd met iets dat ik nodig had en dat mij nieuwe kracht bood, dan werd ik daarna weer kleingehouden door een schuldsuggestie. Vormen van passieve agressie, die ik internaliseerde en later ook zou uiten.

Ook heb ik veel boodschappen verinnerlijkt over mijn kwetsbaarheid. Over dat ik fysieke uitdagingen niet aankan, omdat er waarschijnlijk “meteen iets mis zou gaan”.

Ik zag ook hoe de vrouwen om mij heen over hun grenzen gingen in zorgtaken en zich tegelijkertijd identificeerden met deze zorgtaken als bron van hun macht. En ik zag hoe de mannen om mij heen de continue stress van financiële verantwoordelijkheid en dito ontziende kwetsbaarheid droegen terwijl ze hun zelfbeeld ontleenden aan hun beroep of geglorificeerde kracht. Vaak leek dit niet bewuste zelfopoffering.

In deze en andere dynamieken leerde ik mijn lichaam verloochenen en een rol te spelen. Ik werd verlegen genoemd, maar in essentie was dat een uitdrukking van onderdrukking.

Toen ik moeder werd, kwam hier extra druk op. Want ja, ideale moeders blijven lief en zorgzaam, ook als ze uitgeput raken, als ze dat al aanvoelen.

Het was éen van de angsten die ik uitsprak voordat ik moeder werd: dat ik bang was om perfectionistisch te zijn.

En als ondernemer binnen een economisch systeem gericht op productiviteit was er ook iets intiems uit te buiten door als zorgende altijd beschikbaar en vol voorstellingsvermogen te zijn.

De psychose was een uiting van allerlei vormen van onderdrukking - ik was niet bepaald verlegen. En ik was allesbehalve perfect volgens het geleerde plaatje. Ik kon letterlijk niet meer voor mezelf zorgen en dit was heftig voor alle dierbaren en betrokkenen.

We lijden aan elkaars onderdrukking.

Nu, een jaar na de crisis en de vele levensgebeurtenissen die daarop volgde, is het tijd voor en begin ik weer ruimte te ervaren voor emotionele processen waarbij ik deze tendensen direct aan kijk.

Dit is voor mijzelf als mens voornaam en geef ik aandacht door de overtuigingen die ik aangeleerd heb bloot te leggen. Dit is het omverwerpen van verinnerlijkte systemen.

Een leerzaam proces voor mij is om néé te voelen en communiceren, in verbinding te brengen. Als ik dat doe, voel ik mij veilig. In mijn lichaam.

Het niet belichamen van grenzen - of 'nee' - maakt ook dat het snel onveilig voelt in relaties. De bedreiging van een ‘grensovergang’ wordt dan al rap op een ander geprojecteerd, de ander die de macht en kracht ook in handen heeft volgens de conditionering en denkbeelden. Niet tot kracht gemaakte angst is lekkende levensenergie. De 'ander' lijdt ook onder de projectie van kracht, die krijgt de druk opgelegd om geen angst of ander ongemak te veroorzaken. Dat is een proces waar ikzelf regelmatig onbewust aan bijgedragen heb.

Als moeder is het evenzo belangrijk dat ik leer aanwezig te zijn met mijn grenzen. Dat is veiliger voor onze dochter. En uiteraard is het in alle relaties van dierbaar belang. Dit leerproces is bovenal een community-vorming waarin opgelegde rollen en beperkende overtuigingen plaatsmaken voor verbinding.

Hoeveel kalmte-brengende meditaties en, soms, spirituele omzeiling ten spijt, de werkelijkheid is dat ik ook oerwoede ken en haar net zo goed wil leren koesteren, intiem met haar wil leren zijn. Ook dat is liefhebben.

*****

Nu dat ik dit allemaal heb opgeschreven, voel ik een twijfel over het delen van deze blog. Is dit een 'nee'?

Ik wil een leerproces dat zo intiem is ook niet uitbuiten door het te etaleren op social media. Tegelijkertijd leren we met en van elkaar en kan het woorden geven aan voortschrijdend inzicht waardevol zijn.

Misschien speelt er ook een angst op, een angst voor afwijzing. Want ik geef veel kwetsbaarheid te kennen en ik gebruik mijn stem.

Wat ik niet wil, is dat ik dit deel om maar te kunnen tonen 'dat ik ergens aan werk'. Dat is dan weer een andere versie van het 'brave meisje' dat een rode krul op haar schrijfwerk ontvangt. Maar...ik wil ook niet ontkennen dat reacties mij helpen, motiveren en verbinding creëren.

Ik pin mezelf niet vast op wat ik schrijf, misschien doet een ander dat wel. Iets in mij heeft járen geleden besloten dat ik tóch wil delen. Ik geloof nog steeds dat schrijven éen van mijn krachten is. Ook om het onbewuste bewust te maken.

Aan schrijven en delen zitten onvermijdelijk schaduwkanten.

Zoals het zoeken naar bevestiging (flink geïnternaliseerd in de functies van social media), het etaleren van een verhaal en minder focus hebben op de praktijk en het werkelijk léven en belichamen van hetgeen waarop ik reflecteer (dan is schrijven een afleiding, een 'escape', een cognitieve expressie van iets dat belichaming behoeft) en het bewust belichten van sommige onderwerpen en perspectieven en het meer of minder bewust buitenlaten van anderen (zoals dat ik het, geheel volgens verinnerlijkte overtuigingen, spannend vind om het expliciet over politiek te hebben).

Het verhaal dekt niet de lading, al schept het wel lading.

Laat deze blog weer een oefening zijn in kracht en kwetsbaarheid. Perfect hoeft het niet te zijn. Ik betrap mezelf welhaast op onnodige verantwoording....

22 mei 2025

Vandaag start mijn persoonlijke 'herdenkingsweek'.

Dit is namelijk de dag waarop ik een jaar geleden de eerste signalen van een ongewoon toenemende mentale en emotionele intensiteit ervoer, die een week aanhield.

Als diagnose kreeg ik 'psychose niet anders omschreven'. In minder vakgebonden termen noem ik het een heftige desintegratie, een stotterende stroom herbeleving, een mystieke ervaring, een onthechtingskramp, een desoriënterend verlies en een intensieve fysieke ontregeling.

Het leerproces na deze crisis is immer in beweging. Ik noem het geregeld een existentiële heroriëntatie.

Zo ontdek ik een samenhang met voortgaande, nog niet gemakkelijk te voorspellen hormonale veranderingen. De bewustwording van de perimenopauze herijkt mijn verbinding met mijn (vrouwen)lichaam.

Zo ook word ik bewuster van een zogeheten 'moederwond'. Ik reflecteer op wie ik de afgelopen jaren heb gevoeld 'te moeten zijn' volgens een bepaald ideaalbeeld van moeder-zijn waarin onderdrukking van emoties en onprettige relationele patronen doorgaan. Ik kijk terug en zie hoe ik ondanks toenemende bewustwording van mijn nijpende behoeftes toch over mijn grenzen ging of liet gaan.

Ik voel hoe diep de conditionering van niet-geleefde-levens in mij is, een overlevering van de vrouwenlijn. Hoe (ook maatschappelijk verweven) onderdrukking hier een rol in speelt, hoe expressief vormen van emotionele onderdrukking er vorig jaar uitkwamen toen ik psychisch intens uit éen viel.

Ik merk hoe ik soms in een projectie terechtkom die geworteld is in de schaduwkanten van geïdealiseerd moederschap. Ik merk de impact hiervan op dierbare relaties en het verlangen om deze emotionele druk te ontspannen en ontladen.

Ik merk hoe de crisis vorig jaar mij opnieuw verbonden heeft met iets groters dan cultureel geconditioneerde identiteit en hoe mijn relatie met natuur (alsof het apart te benoemen is) is veranderd, primair verankerd raakt.

Ik merk dat het superbelangrijk is dat ik attenter leer luisteren naar mijn lichaam. Dat ik luister, met vollere aandacht. Ook nu, nu dat ik merk hormonaal door veranderingen te gaan die maatschappelijk nog vaak taboe zijn, maar fysiek en sociaal heel reëel.

Veranderingen die maken dat ik soms golven emoties ervaar die ik niet direct plaatsen of reguleren kan volgens aangeleerde, veelal cognitieve strategieën. Veranderingen die lichaamsbelevingen zijn, die ik dragen en als wijsheid doorleven kan als ik er attent mee verbind.

En ik voeldenk aan het emotionele werk dat er gevoelsmatig voor mij ligt en waar ik verantwoordelijkheid én overgave, láten bij ervaar.

Ik denk aan de vele activiteiten die ik losgelaten heb en momenteel loslaat. Met de daarbijhorende zelfbeelden, de leefritmes en levensstijlen die niet meer kloppen. Een motivationele heroriëntatie.

Ik merk een grote behoefte om vanuit verbinding, community en diepe tijd te leven. En ik merk de sterke conditionering in en om mij heen om te denken en handelen in "alleen", "afgescheiden" of korte termijn. En ik merk hoe dit zelf - en wereldbeeld van "alleen" tekortschiet, hoe ik hunker naar afgestemd en belichaamd. En ik merk hoe ik evengoed hunker naar authentiek mezelf zijn, hierin niet meer voorbij persoonlijke behoeftes kan leven en veel in stilte ben, juist momenteel veel alleen-tijd vormgeef.

Kortom, de crisis vorig jaar signaleerde een keerpunt én een proces vol verdriet, vreugde, soms ontregelend kleinkinderschap en onderzoekend ouderschap.

Dit, tezamen met een snelle opeenvolging van grote levensgebeurtenissen, maakt dat alles in mij 'kermt' om vertraging, zachtheid, heldere begrenzing en een leefwijze waarin niet prestatie of schuld de boventoon voeren, maar liefde, ook als loslaten.

Wat is liefde?

Wat is liefde?

Niet een bepaald gevoel, dat is onderhevig aan mentale constructies die geconditioneerd zijn via lichaam, geest en opvoeding, dat is afhankelijk van sociale bevestiging, een goede dag, een middel….

Geen liefde als iets dat je dóet, dat kan gegeven of weggenomen worden.

Liefde als eeuwigheid, als alles doordringende stilte, de in alles verweven verbondenheid, geworteldheid en aanwezigheid, dat wat is. Liefde als leegte en als volte in éen, liefde die continu transformeert, liefde waarbij we verliezen wat we als 'zelf' claimde, niets dat buiten ons is om aan vast te houden,

gewoon zijn.

'Ooh', kerm ik met weerstand, hoe confronterend om dit te leren van het leven als levenspartner.

Het is bijna ontregelend verzachtend, dit ontleerproces.

Zo, zó simpel.

Een orakelend verleden

Als "ik weet het niet" het antwoord is

Het is alsof mijn gedachten na éen of twee denkstappen oplossen. Een geliefde vraagt "hoe gaat het?" en ik voel subtiele beweging, een innerlijke golfslag, geen duiding, geen idee.

Een blik, een hummetje, een kleine glimlach, ze verschijnen en verdwijnen, de woorden blijven vaak uit.

Soms word ik even meegenomen in een opborrelende denkconstructie en voelt het ineens doods. Alsof het verleden een ervaring orakelt. De indeling dít of dát voelt onwaar, ik zoek een zekerheid die er niet is, die onhoudbaar is.

Voorkeuren leven minder, maar Leven lijkt des te voornaam.

De zintuiglijke intensiteit van afgelopen maanden is nu een stille getuige geworden. Ik ben opnieuw éen met onzekerheid en soms voel ik ineens piekende angst, wanneer ik er even van overtuigd ben dat ik mij grenzeloos móet aanpassen en een systeem dien te volgen dat net zo onwaar voelt als een sociaal geconditioneerde reactie op de vraag "Hoe gaat het?". Wanneer ik een definitief ik dien te zijn, denk ik dan toch.

Er zit niets anders op dan de lichaamswijze angstpiek te doorleven en dan komt er weer wat vastgezet verdriet vrij, meer niet.

In de onderlaag ervaar ik het wegvallen van allerlei ideeën, geenszins een proces dat in een wereld van tijd rap voltrekt, want sommige overtuigingen zijn hardnekkig, creëren tijd en werelden. Gelukkig word ik heel snel heel moe zodra mijn bewustzijn door overtuigingen wordt ingeperkt, wat frequent gebeurt. Dit werkt op de korte termijn misschien minder praktisch en beperkt momenteel mijn creatie - en communicatiemogelijkheden, maar houd me wel existentieel en emotioneel scherp.

Ik kijk naar het water, beleef de daarvoor dansende bloemen als een groet en iets in mij, iets dat groter lijkt te worden, of toch ultiem zin-gevend, is meer geïnteresseerd in hoe het is om water te zijn anders dan wie ík dan zogezegd zou zijn.

Ik denk aan alle momenten waarop ik mezelf of een ander kleinhoud via identificaties, als een soort hebzucht. Ik voel verkramping en vervolgens verzachting:

Laat ik nog eens proberen te zijn met en als onzekerheid.

"Alles van waarde is woordeloos", verzuchtte een woordkunstenaar verzonken in golvend zelfonderzoek.

Foto: Tasha Marie

Voorbij zijn en niet-zijn

Diep fronsend, heb ik de wortel eruit getrokken?

Een puike allegorie op een gevoelsmatige eeuwenoude neiging om gefocust te zijn op begripsvorming van wat het betekent om mens en om mens Lotte te zijn, om met dat zelfde gereedschap van noest cognitief begrip een poging te wagen de wortels van een emotioneel 'probleem' te wieden.

Terwijl ik met aandacht de cirkel in onze voortuin ontdoe van onkruid, wordt des te duidelijker dat lichtheid niet via de weg van begrip te herbeleven is.

Wie met alle liefde wiedt, spreekt gewoonweg niet van "onkruid".

Als ik denk dat ik een probleem via begripsvorming ontdaan heb, blijk ik slechts een oppervlakkig stuk denk -, doe - en voelwerk weggetrokken te hebben. Dan doemt hetzelfde patroon elders en even later, en dan niet zelden met meer groeikracht, wederom op.

De zon op mijn snoet, het laten van verdere vragen, zorgzaamheid in acties en meer niet, tijd voor bezinning, humor om de humor, het uitstellen van conclusies ten aanzien van levensvragen, het zijn met de soms pieken, veela golven emotie en het bestaan ervan niet herscheppen met betekenisgeving,

laat dat nu de lente-tred zijn.

Mysterie als feit

Mijn leven lang, zo lijkt het toch, ben ik zoekende in hoe samen met anderen te zijn zonder mijn binnenste, wie ik vanbinnen ben en hoe het is om ervarend (mij) te zijn, te verliezen. Te verliezen in de vorm van levendigheid, van authenticiteit, en uiteindelijk van het vermogen om in directe fysieke verbinding iets te ervaren dat geen fragmentatie maar vrijheid, vrij stromende levensenergie is.

In systemen waarin kennis voornaam als concrete stap voor stap feiten wordt gepresenteerd, en in deze representatie vaak ook het binnenwezen van de leerkracht of de diepste motivatie van het onderwezene onbelicht maar wel opgelegd blijft, luisterde ik naar stromen van woorden - 'kennis' - die op goede dagen als potentieel vernieuwende muziek klonken en op slechte dagen als goed inzicht in hoe de mens zichzelf als afgescheiden entiteit en vanuit miniem gevoelsbewustzijn blijft bevestigen en bevestigen, zonder de wortels van ons bestaan in en met de wijdere leefwereld ervarend te verkennen.

Elke bevestiging werd in het systeem van goed - of afkeuren onvermijdelijk voor mij een afwijzing van een innerlijke stroom, een gekooide triling, tot ik niet anders kon dan concluderen dat wie ik gevraagd werd te zijn een opgelegde rol was waarin ik steeds meer verwijderde van het onderzoekende bewustzijn dat ik gewoon was, dat ook niet een 'ik' was.

Ik zag schrijfopdrachten die tot de rood gekleurde predikaten goed of fout leidden, maar vond vooral de letters die met ronde krullen het meest op de vele natuurvormen leken het fijnste om uit te proberen, als een ode aan de dans die mijn handen sierlijk kunnen maken. Een dans waarmee hun bloeddoorlopen, wortelachtige structuur zo zichtbaar wordt, ons intiem verwevend met éen van de eerste concepten die we leren voor waarheid aan te nemen, aannames die we zelfs als een vorm van kijken zijn gaan gelóven, waarmee we ironisch genoeg zonder zinnelijkheid de essentie van trillend leven menen te weten:

Dat is een boom.

'Is' als een voor mij vervreemdende grondslag voor bestaan versus niet bestaan. Alsof ik met deze zin en dit concept weet hoe een boom is. Alsof ik het geheel van processen en relaties met dat ene woord tem, ver verwijderd van de wilde groeikracht dat het wezen in wisselwerking met alles om haar heen zo weelderig toont.

Ik zag toetsvragen naar één specifiek woord in een contextloze zin en ervoer dat als zinloos, al zou ik dat toen niet zo kunnen verwoorden, ik strandde in mijn openheid juist bij onverbondenheid en leerde dat ik andermans van beleving ontheemde taalgebruik diende toe te passen om te laten zien dat ik goed kan begrijpen, wat absurd was, want daarmee bevestigde ik het bestaan van een determinerende jij en aangezien ik ook niet in een afgezonderd ik geloofde, sprak ik per existentiële definitie continu tegen mijn beleving, eigenlijk tegen leven in.

Ik bleef luisteren, niet naar wat de leraar zei maar hoe de leraar sprak. Met intonatie, lichaamshouding, rituelen, met collega's ook en dan stelde ik mij voor hoe het was om hem of haar te zijn, thuis ook, als kind of op plekken waar niemand de leraar als leraar zou herkennen.

Thuis paste ik op den duur een rigide leersysteem toe, een soort zelfopgelegde bootcamp om die zo opgehemelde feiten dan toch maar te leren produceren op dat ene specifieke toetsmoment, dat moment waarop ik leerling speelde en de grond onder mijn voeten, de aarde niet meer voelde.

Mijn wezen is er nooit echt op toegerust om de woorden te verstaan als ware ze de basisblokken van leven. Woorden zijn pas zuurstof, verlevendigend, als ik luister naar de trilling die ik erin hoor en die een continue eindeloze variatie van toonsoorten zijn, een orchestratie waar mijn lijf op toegerust is omdat het niet naar de zin maar primair naar zinnelijkheid luistert, als zinnelijkheid leeft.

Toen ik literatuur ging studeren hervond ik daar de beleving die meer nog dan naar elkaar verwijzende woorden (definities) de zin van taal voor mij toont. Hier werden woorden vooral ook weer beelden en werden beelden vervolgens weer in ervaring verzonken gevoelens en werden gevoelens een ervaring van eenheid, op papier gecreëerde ontmoetingen waarin het niet losgeslagen feiten, maar diep doorleefde samenhang is die zingeving kenmerkt.

En toen kon ik bij de essays met open onderzoeksvragen mijn eerste pogingen wagen om met mijn ondertussen blind typende handen te bomen over zin en onzin. Over door mens beleefde en geconstrueerde werelden, over hoe het is om mens te zijn in een wijds heelal en in energetische verbinding met onvoorstelbaar veel levensvormen waarin het concept mens geen voldongen feit is, slechts een mogelijke, bedachte ordening.

En uiteindelijk om daarin te leren verstaan dat we tussen, in, door, onder en als de woorden mogen denken, want dan zijn we ook werkelijk elkaar aan het verstaan en niet aan het begrijpen, waar vaak macht als kennis verkleed gaat, waar onze sociale ordeningen en onze pogingen tot controle in voortleven.

Ik zocht een weg naar binnen, om dán weer naar buiten te kijken. Opdat het lichaam niet alleen in de te temmen wereld is, maar ook als de wereld is. Als het animisme dat voor kinderen zo 'vanzelfsprekend' is.

Een docent literatuur waar ik dol op was zei op een opmerkelijk droge toon: "Jij moet doorgaan met fenomenologie, dat is echt iets voor jou."

Ik las en begreep dat het ging over ervaringskennis. En iets in mij lag in een deuk, dat gat dat ik ondertussen voelde omwille van zoveel vervreemding. Dat gat was ineens een vruchtbare leegte:

Natuurlijk, ook hier is een woord voor! Hier werd kennis sociale bestaansrecht, al voelde ik ook hier de neiging (en het onvermogen) om niet in de sociale en tekstuele bubbel te vertoeven die er rondom het woord fenomenologie was onstaan. Dat zou toch wel ultieme ironie zijn.

Prachtig, ieders eigenzinnige, ook gecultiveerde beleving van wat we gortdroog patronen zijn gaan noemen. Risicovol, hoe woordelijke erkenning van patronen ook met levensonterende miskenning samen kan gaan.

Als kennen een vorm van erkenning dient te zijn, zijn we geregeld aan het ontkennen.

Wie wil begrijpen om begrepen te woorden, loopt het risico om elkaars blinde vlekken als "licht" te bevestigen.

Het wonderlijke van nieuwsgierigheid is dat we telkens opnieuw kunnen onderzoeken hoe het is om 'in samenhang' te zijn met elkaar. Dan leren we te zijn met donkerte, onze binnenwereld, de andere wezens, het einde van weten, het begin van het geheel, de beweging die we zijn, ongrijpbaar, vrij.

Ultiem verbonden.

Elkaar in waarde laten is elkaar leren verstaan, voorbij afwijzing of bevestiging. Als ons durven toestaan te onderzoeken hoe het is om het wezen boom te zijn, bescheiden wetend dat we dat nooit zeker zullen weten, zoals we dat ook nooit van elkaar als 'mensen' kunnen vastleggen als feit, hoeveel diagnoses of perspectieven we ook verzinnen.

Daar begint het open onderzoek weer,

Het mysterie als feit.

Tranen drogen bij buitenlucht

Tijdens een ochtendwandeling galmde wat stress van gisteravond na. Na verontrustende berichten waarin onzekerheid goed voelbaar was als absolute bestaansstroom piekte kort maar krachtig spanning in mij.

Vragen over hoe mijn activiteiten in de nabije toekomst vorm te geven en praktisch te onderhouden lagen scherper op de voorgrond, oude neigingen om vanuit overleving ("dit regel ik wel even, alleen") te reageren doken op, maar mijn hele fysiek communiceerde vervolgens een luid en duidelijk néé.

Mijn keel kneep dicht, tranen drogen bij buitenlucht, mijn stem piepte en kraakte.

Hoewel onprettig is deze existentiële scherpte ook helder. Ik kan geen ambivalentie hierin leven, mijn gevoel spreekt zonder omwegen.

Dankzij luisterende oren, in en om mij heen, kwam de volgende uitdaging in zicht: nu dat ik helder heb wie ik niet ben en wat niet voor mij klopt, nu dat ik scherper heb wie ik wel ben en welk pad ik bewandelend baan, is het moment om hier met niet te ontwortelen vertrouwen en vanuit verbinding als basis voor te gaan.

Mijn hart ligt helemaal bij existentiële ontwikkeling. Bij het herscheppen, misschien ontdekken, wie we als diverse, intense mensen zijn vanuit een laag van ervaring waarin we niet door sociale conditioneringen bepaald worden en in onontgonnen vrijheid verbinden. Het ligt niet voor de hand hoe dit op alle vlakken van mijn leven vorm te geven en samen mogelijk te maken op een dito vrije wijze.

Laat dat precies het onderzoek zijn: dat hoofd, handen en hart daadwerkelijk samenkomen, dat belichaming en praktijk aan de theorie vooraf- en voorbijgaan. En hoe complex ook de uitdagingen, iets is eenvoudig: overgave aan onze doorleefde ervaring als ínzicht in wie we zijn en wat leven is.

Dit is de zin van het leven!

Als kind keek ik vol adoratie naar de handen van mijn moeder. Ik vond ze prachtig! De fascinatie voor handen heb ik gehouden. Vaak gooi ik een sluikse blik op dat wonderlijke stel vingers dat in samenhang zoveel maken, bovenal laten groeien kan.

Toen ik voor het eerst hoorde en vervolgens ontdekte dat handen berucht lastig te tekenen zijn, genoot ik daar intens van. Alsof handen geen beslag op hun eigen schoonheid konden leggen, alsof het hun diepste vrijheid borg.

De schoonheid van handen vieren we ook door te strelen. Als kind was kietelen zó fijn dat ik mij een levendige levensles herinner: dit moet wel het mooiste zijn wat een mens ervaren kan, dit is de zin van het leven! Het lijkt alsof veel van de leerprocessen die ik in verschillende contexten heb beleefd in essentie pogingen waren om deze kinderlijke zingeving niet te vergeten. Meer nog dan naar kennis, verlangde ik ernaar om het zinnelijke geheim van leven niet volledig prijs te geven. Alsof ik altijd iets áchter de hand wilde houden.

De hand op de foto is sinds eergisteren uit het gips. De breuk is nog niet helemaal hersteld, mijn lichaam staat wat schrap om eventuele schrokken op te vangen. In al deze gerichte aandacht valt wederom schoonheid op. Dat mijn lichaam heelt, dat ik vanzelfsprekend zorgzaam ben, dat ook deze hand waarschijnlijk weer kietelen zal, de wereld buiten maakbaarheid om betoverend.

In alles doordringend aanwezig

Voorbij denken, voorbij willen, is er iets dat misschien het beste te beschrijven is als niets.

Vormvrij. Geen-ding. Onvergelijkbaar. Pre-ervaring.

Oorverdovende stilte. In essentie niet overweldigend, want hier valt "ik" en dus angst weg.

Als ronduit verlichte donkerte, al is kijken niet een dominante zintuig en is het zien eerder een onbenoembaar, ondetectbaar subtiel voelen.

In alles doordringend aanwezig, nergens specifiek aan te wijzen.

Dit zogenoemde "niets" is als een continue roeping in het hier en nu, een in alles verweven verlevendiging, vloeiende intelligentie die waar maakt wat er is.

Ik kan er alleen in deze goochelende abstracties en beelden over spreken. De enige conclusie kan zijn: ik weet van niets.

'Niets' is onvoorstelbaar liefdevol en bedding voor elk soort existentiële crisis.

Soms noem ik het eenheid. Steeds vaker zeg ik niets, spreekt het voor zich.

Diep plezier: vreugde

Wakker worden met diep plezier: vreugde.

Een gedragen lichtheid, misschien omwille van eerder verwelkomd verdriet en de strekkende stilte daaromheen. Alsof ik een existentiële toets heb afgelegd, lerende dat het proces niet om de uitkomst draait. Alsof ik een heel intieme band in en met mezelf ontdekt heb die tegelijkertijd de namen autonomie en verbinding draagt.

De wereld ziet er meer dan beeldig uit. Eén en al kunst. Zo lijk ik met mijn geestesoog gericht op wolken en golven impressionistische schilderkunde te doordringen. Twee slanke zwanenhalsen in het licht van de zon en diens flair vormen een perfecte, filmische aftiteling. De aanraking van de wind is opvallend teder. Vogelenzang klinkt even als de aanvang van een episch koor. En een geconcentreerde sporter en haar spieren schitteren op de pier wiens einde ik zonder huiver of twijfel tegemoet banjer. Mijn zintuigen zijn zwanger 'an sich'.

Als de indruk dat er niets te halen of te brengen valt. Een ópen, fris begin, vol leven.

Symfonisch eerbetoon

Na intense creatie en sociale verbinding, land ik vandaag al wandelend in zachte bezinning. Mijn aandacht, een gerichte bezigheid, wordt gevoelsmatig meer éen met onbepaalde aanwezigheid.

De verschillen tussen de sociale en solitaire bezigheden, of tussen aandacht en aanwezigheid, zijn minder groot dan ik ooit dacht, al líjkt de gevoelskwaliteit soms zo anders naarmate de behoefte aan rusten toeneemt. Levenskunst is om hier geen angst-gewortelde projectie als eindconclusie ('ik ben wel/niet een mensenmens') over te geloven. Het is een uitnodiging om dieper te kijken naar de overtuigingen die de verinnerlijkte verschillen onderhouden en primair energetisch te vertoeven in welke omstandigheid dan ook.

Eigenlijk is dat een soort "shapeshifting" van sensitiviteit. Voelen en emoties lossen in elkaar op, versterken elkaars nuances. We staan open.

Zoals het diep luisteren naar de vogels in dit Wilgenbos. Op enig moment lijkt de klankvariatie welhaast oneindig, tot het volle punt waarop ook de stilte tussen de noten hoorbaar wordt. Ons lichaam wordt tijdelijk als een liervogel, alle klanken nabootsend door ze te ontvangen en ongeremd door te 'laten' stromen.

Even lijkt het of de vogelzang de hele wereld aan elkaar zingt en de auditieve oorsprong van alles omvat. Wat begon als opmerkzaamheid van één of twee kenmerkende melodieën werd een symfonisch eerbetoon aan eenheid.

Toekomstbevragende blik

Vandaag start ik de dag met een pierwandeling. Tussendoor rust ik mijn toekomstbevragende blik op het kabbelende muzikale landschap dat fysiek voelen en diep luisteren naar de voorgrond van mijn bewustzijn lonkt. Deze wandelingen brengen mij thuis.

Ik heb een heerlijke zitsteen pal aan het meer ontdekt. Een plek van vanzelfsprekend komen en gaan, niets doet de vormingskracht van water na.

De omgeving dimt innerlijke ruis. Ik voel gemis. Het is teder en raakbaar. Het is de boodschap dat ik niet meer mijn lichaam als thuis kwijt hoef te raken, dat ik mijn beleving niet hoef te zien als een puzzel, dat ik kan vertrouwen op spontaniteit. Als ik in mijn nietige, lijfelijke bestaan al zo aanwezig voel hoe vervreemding met de jaren emotioneel huishoudt, hoe is dat dan op wereldschaal?

Deze week is een springplank ('pun intended'), de Lente is niet meer bezig met haar aankondiging, ze neemt haar aanloop en dijt na de volle roze maan uit tot overal zichtbare Aarde verschijnselen. Tadaaa!

Misschien zal dat gevoel van gemis ook nog even aanzwellen tot het doorbreekt als wonderlijk helend water: tranen.

Laat dat een noodzakelijk element voor al het steeds voller in bloei staande leven zijn, in en om mij heen.

HB, heelheidsbewust

Recent verzorgde ik de afrondende lezing op het symposium 'Ik als hoogbegaafde' van Stichting Hoogbegaafd.

Toen ik gevraagd werd om een lezing te geven, had ik initieel twijfels. Het woord 'ik' riep weerstand op. En wilde ík het over begaafdheid hebben?

Mijn bloed bleef stromen waar het leven wilde en tijdens bezinnende wandelingen voelde ik inspiratie opborrelen. Juist het delen van mijn processen van de afgelopen jaren zou verbindend, prikkelend en verhelderend kunnen zijn. Dus toen volgde een paar maanden geleden een já op de uitnodiging.

In het leven dat volgde werd 'mijn ik-als-hoogbegaafde verhaal' gevoed, gevormd, afgebroken, herboren en verstild door veel levensindrukken.

Deel daarvan was het tijdelijk 'kwijt zijn' (niet herinneren) van de omvattende eenheid die vorig jaar tijdens mijn desintegratie ineens zo helder was en in de maanden daarna emotioneel gidsend bleek. Het zelfonderzoek dat hiermee verbonden was vertaalde zich de afgelopen weken weer naar een existentiële herijking, één die ongetwijfeld weer nieuwe golven ongerichtheid en ongebreidelde zinbeleving zal kennen. Vóelen, voelen, voelen bleek wederom het meest houdbare levensadvies.

Ik ben blij dat ik deze herijking heb gedeeld afgelopen zaterdag. De muzikaal ondersteunde lezing beleefde ik als een opening en uitnodiging om samen kwetsbaar te zijn, om onze levensvragen niet te schuwen, om elkaar in het levensonderzoek te ontmoeten.

De werkelijk véle en vooral hartopenende reacties raken diep. Ik voel mij verbonden en daarin ook wel verdrietig. Ik lees een gefrustreerd, geregeld verweesd verlangen tot gemeenschap, tot beleving, belichaming en verbinding. Tot samen verhaal maken en samen verhalen láten. Tot stromende levensenergie meer dan aanpassing uit angst. Tot gedurfde onconventionaliteit en ongefilterd samenzijn. Dit gaat volgens mij heel diep en raakt de kern van crisissen waar we mee worstelen.

Het zijn ook essenties van mijn zoektocht. Éen die steeds minder over vínden gaat en steeds meer over zijn, over overgave. Ik verlang met toenemende intensiteit te 'ademen met alles' dat ik voel, inclusief het verzet en dus de verwarring die hierbij opleven.

Toen ik 15 jaar geleden hoogbegaafdheid ontdekte, had ik niet voorzien welke existentiële stroom ik indook. Gelukkig maar . Elk moment herontdek ik het lichaam als vorm van deze stroom en rust en verontrust ik gaande de weg in alles (en dus niets) dat ook aan mijn 'ik' als lichaam of andere identiteit vooraf - en voorbijgaat.

Fijn dat we elkaar hierin ontmoeten. Dit is het heruitvinden van samenleven. Veel onzekerheid, veel roering, maar ook een herwaardering van een existentiële bron - kaderloze én ultrasubtiele, fijnzinnige, scheppende verbinding - die voor éen ieder cruciaal is en waarin we diversiteit binnen eenheid kunnen erkennen en vieren.

We zijn voelende, trillende, vibrerende wezens. Energie. Samenhang. Processen. Beweging. Relaties.

We zijn geen prestaties en geen verwachtingen, geen producten en geen diensten,

We zijn leven.

Beeldmuren

"My growth depends on my walls coming down."

Evelyn Underhill

Laatst sprak ik over woordelijke afstand in een voor mij betekenis - & groeirijke relatie. Een luisterende en vragende geliefde sprak het moeilijke woord uit: gemis. Er schoten diverse herinneringen omhoog en de scherpe contouren van vertrouwde gezichtsuitdrukkingen vulden mijn bewustzijn. Steeds meer vanzelfsprekend voor mij in gezelschap stroomden gaande het gesprek en de door vrienden gedragen stilte mijn tranen en boden ze hernieuwde glans aan de innerlijke foto's. Gedeeld, doorleefd gemis verzacht, maakt vanbinnen poreus wat door de jaren heen verhard is geraakt. Het idee van separatie verloor haar valse strijd met een emotioneel zeer potent middel: overgave.

“Your task is not to seek for love, but merely to seek and find all the barriers within yourself that you have built against it.”

Rumi

Wat gemis werkelijk is, en wat intiem ín mij is en ook nooit werkelijk weg kan zijn, is wie ik ontdekt heb te zijn in verbinding, als verbinding. En dat maakt(e) het opmerkelijk makkelijker om van mezelf te houden, zelfs onopgemerkt. Levendige, sociale resonantie kwam met het losweken van een verkleefd, zelfcorrigerend zelfbewustzijn.

Mijn beleving van en gedrag in de betekenisrijke verbinding was ook belast met oude hechtingspijnen, hechtingsneigingen. Ik raakte in verwarring. Daarbij, de levensenergie die in verbinding aangewakkerd was zocht desondanks en dankzij verzet en zoekende afstemming onbelemmerde doorstroom. En dan is hernieuwde vrijheid, of noem het elkaar losser laten, een bevrijding van levensenergie. Een existentiële bron vol hernieuwingskansen, vol potentiële regeneratie en vervanging van beperkende overtuigingen met eenheid van 'zijn'.

Uit één vallen, doorvoelen, woelen, briesen, ontkennen, de emotionele storm inrennen, vertragen, reflecteren, knuffelen, nachtelijk overdenken, vallen, rusten, schrijven, opnieuw dromen, diep ontspannen, opstaan, weer wandelen en bovenal overgave...bleek en blijkt allemaal de organische mix te zijn waarmee de indrukwekkende, ervaren hartsopening steeds wijder gezeteld voelt in mijn lichaam. Een diepgaand gevoel van respect voor ieders eigen mens zijn, uitstralend voorbij de grenzen van 'ik', de ander, een te boekstaande relatievorm, intens mens zijn, divers mens zijn, het wonderlijk rijke dierenleven en plantenleven, de kolkende kern van de aarde en de zichtbare en onzichtbare sterren. Niets om te missen.

Als ogen die opnieuw open gaan, om verwonderd te leren dat we diep en verreikend kunnen zien met expansie, met innerlijke opening, meer nog dan met onze zintuigen. Als het laten van projecties, als voelen niet door begrijpen te koloniseren, als de bloemen weer horen zingen en eenheid als oneindig dankwoord voor alle diversiteit herkennen.

Dat we liefde zijn, meer is er niet te weten.

*Een fragment uit 'Wereld van verschil':

"Wat ons uit elkaar drijft doet dat met voldoende kracht om op een perfect ronde wereldbol weer bij onze verbinding uit te komen. In het psychologische uiterste van wat ik als mezelf identificeer, herken ik jou precies. Wij maken deze wereld dankzij de werelden van verschil die we weerspiegelen.

In een wereld van verschil is verbinding als waarde alomvertegenwoordigd. In een wereld van gevierd verschil valt altijd een binnenwereld buiten jezelf om te exploreren.

En was het niet zo dat wij een wereld van verschil zouden zijn, dan was er noch een wereld noch een wij. Precies wat jou tot jou maakt, verheft mij tot mij. In wat mij anders maakt, raakt jouw zijnswezen mij. In wat jou onvervreemdbaar jou maakt, weet ik je echt te zien.

Wij zijn een wereld van gedeeld, idealiter gul gespiegeld verschil.

We zijn een wereld van ongemakkelijke, onthutsende verschillen, intense gevoelens van anders zijn die de honger naar grenzeloze verbinding verstillen.

‘Wij’ ís een leefwereld en dat maakt voor eenieder het meest verbindende verschil."

Uit: Intens Mens

Ware liefde

"Could we perhaps use the word ‘true’ as a tool of introspection, to try and assess what matters most to us, and what feels the most real?"

‘Dit is ware liefde’

zei mijn hart

Mijn bezige benen begrepen

en bogen in gewillige houding

waarop mijn geest zich overgaf

aan de vraag wiens antwoord zij zolang aan de aarde ontluisterde

Wie ben ik?

Dit, zei mijn buik,

is het vuur dat je verlevendigt

Dit, zei mijn hart hardop,

is de liefde die je bemint

waarmee je werelden in elkaar opent

en het onbeschrijfelijke dicht

Jij, zei mijn geest,

bent de bron van weten

de kenner van schoonheid

een hemellichaam vol waarden

Als strijder met licht

alles en niets

Foto: Hans Ott

Huis zonder haard

Soms kom ik op een plek

waarvoor ik vrees

dat ik vergeet te ademen

dat ik mij verslind

Het is daar zo stil, zo onbeweeglijk

Er is daar niemand

Er is niets te doen

Geen projecten, geen missie, geen heldenverhaal

Geen identiteit, geen sentiment

geen verschillige intensiteit

Alles dat ik dacht te zijn als dodelijk zuivere lucht

Tijd is geen punt, ruimte kent geen grenzen

Verzet is weerloos, ontvangen doe ik zonder lichaam

Hier balsemt aanwezigheid, ijlt mijn geest, glanzen mijn gesloten ogen

Het is onbeschrijfelijk donker

Zien is slechts licht

Stilte verkondigt de afwezigheid van streven

Van de wereld

van de ideeën

van de mensheid

van alleen

Als het onherleidbare begin

dat mij oproept

uit een huis zonder haard

Het hele al

Foto: Alexander Mils

Voorhoren

"De nacht tegemoetlachen, weten dat de dag weer snel zal dagen. En bovendien het licht van de maan aanzwelt, voor wie geduldig is.

Als kijken naar een schijnbaar bar stuk grond en daar de perfecte rozen, zelfs hun doornen weelderig in zien opbloeien.

Geen hunkering naar een andere fase, een andere tijd, een ander nu dan nú.

Puur geluk is al het emotioneel verzet ontspannen en dan voelen, ah, dít is liefde. Dan weten dat je geboren bent voor en als liefde, meer nog dan geluk.

In het avondlijk gejoel het frisse ochtendgebed al vóórhoren. In de kermende stilte de zoetste operazang ontluisteren. In onuitgesproken woorden het geheim van oerverbinding beklinken.

Van de cocon niet verwachten dat ie wegfladdert, van de vlinder niet dat zij terugkeert op haar geboorteplek.

Elk begin van een blinkend nieuw seizoen geen verandering opdringen, haar háár overgang laten gaan.

Je meest innige, toch ook eisende verlangen ook haar terugkeer naar de sterrenhemel toewensen. Het gekmakende, uiteindelijk grondende verlies hiervan doorleven, rauw en woest als het is. En nog eens en nog eens en nog eens leren dat wat overblijft onvoorstelbaar, onvoorwaardelijk, onverwoestbaar liefdevol is.

Liefhouden wat er is, zó innemend zacht worden dat alles wat gaat komen ook haar weg kan vinden naar jouw hart onder je van heimwee verharde huid.

Alles wat er is en zal zijn reeds in je hart horen kloppen, zo elke verwachting met levendige aanwezigheid stillend, radicaal alle pijnen aan je lijf toevertrouwen, je geweten rusten in het weten van diepe tijd, onpersoonlijke overgave en de waanzinnige gemoedsrust die we een open hart noemen.

In een flits van zicht ook je eigen schoonheid herkennen en daarmee de hele wereld voelen oplichten van zin, betekenis en ongedwongen toewijding."